Trẻ bị còi xương có ảnh hưởng xấu đến chiều cao của trẻ không?

Bệnh còi xương là gì?

Còi xương, một hiện tượng quá ít gặp nhưng lại đầy quan trọng, đặc biệt đối với trẻ em. Bệnh này xuất hiện khi cơ thể thiếu hụt vitamin D, canxi và phốt pho - những yếu tố chất lượng để duy trì độ cứng và sức mạnh của xương. Vitamin D chính là ngôi sao trong việc hấp thụ canxi và phốt pho từ chế độ ăn uống của chúng ta. Khi thiếu hụt những dưỡng chất này, xương dễ dàng trở nên mềm mại, yếu đuối và có thể biến dạng.

Bệnh còi xương có thể đưa đến một loạt triệu chứng phức tạp, bao gồm:

• Sự uốn cong ngoài của hai chân, tạo nên hình dáng "vòng kiềng" rõ rệt tại vùng đầu gối.

• Khi đầu gối tiếp xúc nhau trong khi mắt cá chân cách xa nhau, điều này tạo nên một hình ảnh không thường thấy.

• Tràng hạt sườn là một biến chứng của còi xương, khiến cho những người xung quanh có thể nhận thấy sự phình to của các mối nối costochondral, tạo ra những đoạn "vệt sưng" dọc theo xương sườn.

• Sự chậm phát triển của răng là một dấu hiệu khác của bệnh này.

• Các triệu chứng bao gồm cả sự yếu đuối của cơ bắp và đau đớn.

• Trẻ em có thể phát triển chậm và thấp hơn so với chiều cao trung bình.

• Có thể xảy ra biến dạng xương tại cột sống hoặc xương chậu.

Vì vậy, còi xương không chỉ đơn thuần là một căn bệnh hiếm gặp mà còn là một vấn đề quan trọng đối với sức khỏe của trẻ em. Để phòng ngừa bệnh này, việc cung cấp đầy đủ vitamin D, canxi và phốt pho cho trẻ qua chế độ ăn uống là rất quan trọng.

Nguyên nhân khiến trẻ bị bệnh còi xương

Nguyên nhân chính của bệnh còi xương ở trẻ em là do thiếu hụt các chất dinh dưỡng thiết yếu, đặc biệt là vitamin D, canxi hoặc phốt pho. Bệnh còi xương phổ biến nhất là do thiếu tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, vì da chủ yếu tổng hợp vitamin D khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Những chất dinh dưỡng này rất quan trọng cho sự phát triển và duy trì xương chắc khỏe. Khi trẻ thiếu các dưỡng chất này, nó có thể dẫn đến sự phát triển của bệnh còi xương.

Trẻ thường xuyên ở trong nhà có khả năng thiếu vitamin D

Dưới đây là những yếu tố quan trọng gây còi xương ở trẻ em:

1. Sự thiếu hụt vitamin D: Vitamin D là một yếu tố cần thiết để cơ thể hấp thụ canxi và phosphorus từ chế độ ăn uống. Trẻ em không đủ cung cấp vitamin D sẽ gặp khó khăn trong việc sử dụng hiệu quả các khoáng chất này, dẫn đến xương yếu và mềm. Ánh nắng mặt trời là nguồn tự nhiên cung cấp vitamin D. Trẻ em ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là ở những vùng có ánh sáng mặt trời hạn chế hoặc trẻ thường ở trong nhà, sẽ có nguy cơ thiếu vitamin D cao hơn.

2. Thiếu canxi: Canxi là một khoáng chất quan trọng cho sự phát triển và sức khỏe của xương. Thiếu canxi sẽ làm cho xương trở nên yếu và dễ bị biến dạng. Trẻ em có chế độ ăn thiếu thực phẩm giàu canxi như hải sản, sản phẩm từ sữa, rau lá xanh và hạt có nguy cơ cao bị còi xương.

3. Kém khả năng hấp thụ: Một số tình trạng bệnh lý có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ canxi từ ruột, dẫn đến thiếu canxi ngay cả khi trẻ được cung cấp đủ canxi.

4. Thiếu phosphorus: Phosphorus là một khoáng chất quan trọng khác cho quá trình hình thành xương. Chế độ ăn thiếu thực phẩm như thịt gia cầm, cá, trứng, hạt, đậu, rau và ngũ cốc có thể góp phần vào sự thiếu hụt phosphorus.

5. Yếu tố di truyền: Trong một số trường hợp, còi xương có thể xuất phát từ rối loạn di truyền ảnh hưởng đến khả năng cơ thể sử dụng vitamin D hoặc các chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe xương.

6. Vấn đề y tế và thuốc: Một số vấn đề sức khỏe hoặc việc sử dụng thuốc có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ hoặc sử dụng vitamin D, canxi hoặc phosphorus của cơ thể, dẫn đến bệnh còi xương.

7. Sinh non: Trẻ sinh non có xương phát triển kém và có nguy cơ cao mắc còi xương, do thời gian tiếp nhận chất dinh dưỡng thiết yếu từ người mẹ bị rút ngắn so với trẻ bình thường.

Trẻ kén ăn có thể là nguyên nhân dẫn đến còi xương do thiếu chất

Còi xương ảnh hưởng như thế nào đến chiều cao của trẻ?

Còi xương ảnh hưởng đáng kể đến chiều cao và tốc độ tăng trưởng của trẻ. Vì còi xương thực tế là chứng rối loạn xương nên có thể dẫn đến một số biến chứng cản trở sự phát triển bình thường của xương nói riêng và chiều cao nói chung:

• Chậm tăng trưởng: Bệnh còi xương có thể gây ra chậm tăng trưởng so với quy trình bình thường. Sự chậm trễ này dẫn đến chiều cao của trẻ thấp hơn so với trẻ em cùng lứa tuổi.

• Còi cọc: Xương yếu và mềm ở trẻ còi xương dễ bị gãy và biến dạng hơn. Những bất thường về xương này có thể cản trở khả năng vận động của trẻ, cản trở phát triển bình thường của xương, dẫn đến chiều cao thấp còi.

• Biến dạng xương: Như đã đề cập trước đó, bệnh còi xương có thể gây ra các biến dạng xương như chân vòng kiềng, đầu gối khuỵu xuống và cột sống cong bất thường. Những biến dạng này ảnh hưởng đến tư thế tổng thể của cơ thể và hạn chế khả năng tăng chiều cao.

• Dinh dưỡng kém: Bệnh còi xương thường do thiếu các chất dinh dưỡng thiết yếu như vitamin D, canxi hoặc phốt pho. Dinh dưỡng kém trong những năm đầu đời ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển tổng thể, bao gồm cả chiều cao.

• Yếu cơ: Còi xương lâu dần dẫn đến yếu và đau cơ, điều này ảnh hưởng đến hoạt động thể chất của trẻ. Hạn chế vận động tác động gián tiếp đến quá trình tăng trưởng chiều cao.

Những dấu hiệu cho thấy trẻ bị còi xương

Trẻ bị còi xương có thể biểu hiện những triệu chứng khác nhau tùy vào tình trạng và mức độ nghiêm trọng của còi xương. Cha mẹ theo dõi cơ thể trẻ, kịp thời phát hiện con mắc bệnh còi xương dựa vào các dấu hiệu điển hình sau:

• Trẻ bị chân vòng kiềng.

• Trẻ chậm phát triển răng, răng yếu.

• Trẻ chậm phát triển chiều cao so với bảng chiều cao chuẩn theo độ tuổi.

• Trẻ nhẹ cân so với quy chuẩn theo độ tuổi.

• Trẻ bị yếu cơ, thường xuyên đau nhức và vận động kém.

• Trẻ bị cong cột sống bất thường, xương sườn nhô rõ.

• Trẻ sơ sinh chậm biết bò, lật, đứng, đi so với mốc thời gian bình thường.

Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trên hoặc lo ngại về sự tăng trưởng của con, phụ huynh nên nhanh chóng cho trẻ đi khám. Chuyên gia y tế hoặc bác sĩ có thể thực hiện đánh giá kỹ lưỡng, bao gồm xét nghiệm máu, nghiên cứu hình ảnh X-Quang để chẩn đoán bệnh còi xương. Từ đó có đề xuất phương pháp điều trị thích hợp để cải thiện sức khỏe của xương và sức khỏe tổng thể

Bệnh còi xương khiến xương của trẻ cong bất thường

Cách điều trị bệnh còi xương cho trẻ tại nhà

Nếu bệnh còi xương được chẩn đoán và điều trị sớm, các tác động tiêu cực lên chiều cao có thể được giảm thiểu. Để điều trị bệnh còi xương sớm mang lại hiệu quả, bạn cần chắc chắn về nguyên nhân gây bệnh. Dưới đây là những phương pháp cải thiện tình trạng còi xương cho trẻ tại nhà:

Đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ: Chế độ ăn uống cân bằng cần áp dụng hằng ngày, bao gồm thực phẩm giàu vitamin D, canxi và phốt pho cũng như các dưỡng chất khác tham gia nuôi dưỡng xương. Một số nguồn thực phẩm tốt cung cấp các chất dinh dưỡng này bao gồm cá béo (cá hồi, cá thu, cá ngừ…), lòng đỏ trứng, rau lá xanh, quả hạch và hạt, sản phẩm từ sữa, thịt gà…

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: Vitamin D được tổng hợp dưới da khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Hãy khuyến khích con bạn phơi nắng (với biện pháp chống nắng thích hợp) để thúc đẩy quá trình sản xuất vitamin D tự nhiên. Thời gian phơi nắng lý tưởng là trước 9h và sau 15h.

Thực hiện theo các khuyến nghị y tế: Trong trường hợp tình trạng còi xương nặng, con bạn có thể được kê đơn bổ sung hoặc bất kỳ phương pháp điều trị cụ thể nào khác. Nếu bệnh còi xương của trẻ là do thiếu vitamin D, canxi hoặc phốt pho, bác sĩ có thể kê đơn thuốc hoặc khuyến nghị sử dụng sản phẩm bổ sung để giúp điều chỉnh sự thiếu hụt. Những chất bổ sung này cần sử dụng đúng liều lượng và theo hướng dẫn của bác sĩ.

Ngoài ra, trong quá trình điều trị bệnh còi xương, bạn nên theo dõi sự thay đổi của cơ thể và đi khám định kỳ để điều chỉnh kế hoạch chăm sóc sức khỏe nếu cần.

Chế độ dinh dưỡng giúp tăng chiều cao cho trẻ còi xương hiệu quả

Cá

Cá là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng tốt cho xương, đặc biệt là cá ngừ, cá thu, cá hồi… Các dưỡng chất được bổ sung khi bạn ăn cá như: Protein, axit béo omega-3, vitamin D, canxi, phốt pho, magie, selen… Các chất này có đặc tính hỗ trợ phát triển cấu trúc xương, tăng mật độ xương, chắc khỏe xương và tham gia vào quá trình chuyển hóa xương. Nguồn dưỡng chất tự nhiên giúp chăm sóc sức khỏe xương, cải thiện tình trạng còi xương và thúc đẩy sự kéo dài ở xương.

Cá hồi là món ăn giàu dinh dưỡng quan trọng cho xương phát triển tối ưu

Trứng

Một số chất dinh dưỡng quan trọng được tìm thấy trong trứng góp phần vào sức khỏe xương như: Protein, vitamin D, canxi, phốt pho, vitamin K, vitamin B12, axit béo omega-3... Trứng cũng là món ăn giàu năng lượng giúp trẻ có nhiều sức lực vận động đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, trứng không phải là thực phẩm nên ăn thường xuyên, trẻ chỉ nên ăn từ 2 - 4 quả trứng mỗi tuần. Trẻ có mức độ hoạt động thể chất cao có thể bổ sung nhiều hơn lượng này.

Thịt gia cầm

Thịt gà là nguồn cung cấp protein và collagen chất lượng cao. Thịt gà cũng bổ sung một lượng calo nhất định nên các món gà (đặc biệt là ức gà) được ưa chuộng trong thực đơn của những trẻ thường xuyên tập luyện. Thịt gà cũng giàu phốt pho - khoáng chất thiết yếu của xương và trẻ còi xương bị thiếu hụt. Ăn thịt gà giúp trẻ bù đắp lượng phốt pho đang thiếu để sớm cải thiện bệnh còi xương. Các vi khoáng khác trong thịt gà cũng hỗ trợ nuôi dưỡng xương, thúc đẩy phát triển và kéo dài xương.

Các loại rau

Rau xanh, đặc biệt là rau lá xanh như cải xoăn, cải thìa, bông cải xanh, cải bó xôi… chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng cho cơ thể đang phát triển. Rau xanh cũng giúp trẻ bổ sung lượng nước và chất xơ cần thiết để ổn định cân nặng, hỗ trợ xương. Phương pháp chế biến rau bớt dầu mỡ, gia vị giúp giữ lại giá trị dinh dưỡng tốt nhất.

Các loại hạt

Nguồn dinh dưỡng từ thực vật vừa tốt cho hệ xương khớp, vừa lành tính cho cơ thể. Có thể kể đến các loại hạt như: Đậu phộng, hạnh nhân, hạt óc chó, hạt chia, mắc-ca, hạt hướng dương, hạt điều… Các loại hạt này có thể ăn trực tiếp, ăn cùng sữa chua/sữa tươi loại ít hoặc không đường, làm thành sữa, bánh… Các món ăn từ hạt có thể được tận dụng trong bữa sáng, bữa phụ hoặc bữa ăn tăng cường trước giờ tập luyện để bổ sung năng lượng vận động.

Bổ sung dinh dưỡng lành mạnh từ các loại hạt giúp trẻ phát triển xương tốt hơn

Sản phẩm từ sữa

Sữa, sữa chua, phô mai… là những sản phẩm bổ sung dinh dưỡng từ sữa được khuyến nghị một phần nhỏ trong chế độ ăn hằng ngày của trẻ đang phát triển chiều cao. Tuy nhiên, trẻ nên chú ý lượng đường trong sản phẩm, ưu tiên sử dụng sản phẩm ít đường hoặc tách béo để không ảnh hưởng tiêu cực đến cân nặng. Hàm lượng bổ sung sản phẩm từ sữa mỗi ngày cũng cần vừa phải.

Hải sản

Tôm, cua, nghêu, sò, hến, ốc… là những loại hải sản giàu canxi, phốt pho, vitamin D, protein, axit omega-3. Những chất này rất quan trọng trong quá trình phát triển của xương, giúp trẻ tối ưu tiềm năng tăng trưởng. Mặc dù vậy, trẻ cũng chỉ nên ăn hải sản với hàm lượng vừa phải để tránh nạp quá lượng đạm cho phép sẽ gây hại cho xương. 

Trái cây

Bơ, dâu tây, việt quất, xoài, đu đủ, cam, quýt, bưởi, kiwi, chuối… là những loại trái cây giàu dinh dưỡng. Trái cây nên được bổ sung hằng ngày, sau mỗi bữa ăn hoặc ăn trong bữa phụ. Trái cây ăn kèm với các loại hạt, trộn cùng sữa chua, làm nước ép hoặc sinh tố, hay đơn giản là ăn trực tiếp. Bạn chọn cách ăn đúng sở thích nhưng đảm bảo lành mạnh, giữ được giá trị dinh dưỡng đặc biệt là chất xơ và nước.

Các môn thể thao giúp cải thiện chiều cao cho trẻ còi xương hiệu quả

Bơi lội

Bơi lội giúp trẻ tăng cường cơ bắp và thúc đẩy kéo dài xương nhanh chóng. Cùng với lực cản từ dòng nước, cơ thể sử dụng lực đẩy mạnh mẽ để di chuyển dưới nước. Các động tác quạt tay, đẩy chân dưới nước giúp hệ thống xương phát triển mạnh mẽ hơn. Các chuyển động bơi lội giúp trẻ tăng cường tính linh hoạt, góp phần cải thiện sức khỏe xương. Bơi lội cũng là kỹ năng sống cần thiết giúp trẻ có cuộc sống dễ dàng hơn.

Bơi lội giúp trẻ tăng cường sức mạnh cả về cơ bắp và xương khớp

Bóng chuyền

Các động tác chuyền bóng, nhảy cao đập bóng, di chuyển trên sân… tạo nên sức mạnh tổng thể và thúc đẩy phát triển xương. Chơi bóng chuyền còn giúp trẻ tăng cường sản xuất nội tiết tố tăng trưởng - yếu tố hỗ trợ chiều cao. Sự phối hợp của tay, mắt, chân trong khi chơi bóng chuyền giúp cải thiện khả năng linh hoạt, tác động tích cực đến sức khỏe và mật độ xương cũng như cơ bắp.

Bóng rổ

Bóng rổ là môn thể thao giúp trẻ rèn luyện tính năng động, đồng thời mang đến tác động tích cực cho xương. Các động tác chạy, bật nhảy, thay đổi hướng di chuyển liên tục, đập bóng, đối kháng trên sân... giúp nâng cao mật độ và sức mạnh xương. Chơi bóng rổ cũng giúp trẻ săn chắc cơ bắp, bao gồm các nhóm cơ ở chân, hông và cả cơ lõi. Khi chơi bóng rổ, bạn được rèn luyện khả năng giữ thăng bằng và phối hợp vận động, đồng thời tăng tiết nội tiết tố tăng trưởng.

Cầu lông

Cầu lông là bộ môn thể thao đơn giản mà bất kỳ trẻ nào cũng có thể học và chơi thành thạo. Chơi cầu lông giúp trẻ rèn luyện khả năng phản xạ. Sự di chuyển nhanh và liên tục trên sân, các động tác chạy, duỗi chân, nhảy cao đón cầu, giãn cơ lưng/tay/chân… giúp cho xương phát triển nhanh chóng. Trẻ chơi cầu lông đúng cách kết hợp dinh dưỡng khoa học sẽ tăng chiều cao tốt hơn, sớm cải thiện bệnh còi xương. 

Tập yoga

Yoga không chỉ giúp trẻ uốn nắn thân thể, xương khớp, rèn luyện sự dẻo dai mà cũng có tác dụng thúc đẩy kéo dài xương rất tốt. Các tư thế yoga điển hình như tư thế rắn hổ mang, chiến binh, cánh cung, em bé, tam giác, cây cầu… mang đến tác dụng tăng chiều dài xương hiệu quả. Trẻ có thể tập yoga tại nhà và vào bất kỳ thời gian nào trong ngày như buổi sáng sau khi thức dậy, buổi xế chiều, buổi tối trước khi đi ngủ…

Tập yoga giúp trẻ cân đối vóc dáng và khỏe mạnh hơn

Đạp xe

Một vòng đạp xe hoàn chỉnh đòi hỏi trẻ phải thực hiện đủ 4 động tác chân: Nâng, đẩy, đạp, kéo. Sự vận động liên tục như vậy trong suốt quá trình đạp xe giúp tăng cường cơ bắp đùi, cẳng chân, cơ hông, gân khoeo… từ đó thúc đẩy khả năng kéo dài xương chân. Đạp xe được xem là hoạt động thể chất lý tưởng nhất để cải thiện chiều cao cho trẻ em và thanh thiếu niên. Đạp xe cũng giúp bạn rèn luyện khả năng giữ thăng bằng, duy trì cột sống khỏe mạnh. 

Nhảy dây

Nhảy dây giúp trẻ thoát khỏi trạng thái đè nén xương bình thường, giải phóng các cơ và kéo xa các đầu xương. Nhảy dây cũng là hoạt động đốt cháy calo lý tưởng để ổn định cân nặng. Những trẻ còi xương bị hạn chế khả năng vận động có thể bắt đầu kế hoạch tập luyện với bài tập nhảy dây vì đây được xem là hình thức tập có cường độ nhẹ. 

Đi bộ

Đi bộ là hoạt động thể chất nhẹ nhàng mà bất kỳ trẻ nào cũng có thể thực hiện. Những áp lực lên bàn chân khi đi bộ và đặt bàn chân xuống đất sẽ kích thích tăng cường mật độ xương và hỗ trợ xương mạnh khỏe hơn. Đi bộ thường xuyên có lợi cho khớp xương, cải thiện linh hoạt ở khớp, giảm nguy cơ loãng xương. 

Trong giai đoạn phát triển, trẻ em đi bộ đều đặn sẽ phát triển chiều cao thuận lợi, giảm bớt các triệu chứng của bệnh còi xương. Cơ bắp cũng săn chắc và cơ thể linh hoạt hơn. Sau khi đã thích nghi tốt với bài tập đi bộ và cải thiện phạm vi vận động, trẻ có thể nâng cao chế độ tập luyện bằng cách chạy bộ. Chạy bộ lâu ngày, đặc biệt là chạy nước rút, sẽ góp phần tạo các vết nứt trên xương. Ăn uống đủ chất giúp bạn lấp đầy vết nứt, đồng nghĩa tái tạo xương mới và kéo dài xương.

Nhìn chung, bệnh còi xương có khả năng kéo theo nhiều hệ quả không tốt cho sức khỏe, đặc biệt là quá trình phát triển xương, tăng chiều cao. Cha mẹ cần theo dõi tình trạng cơ thể con thường xuyên để đảm bảo con đang có tiến trình tăng trưởng đúng tiềm năng. Chế độ dinh dưỡng và các môn thể thao mà chúng tôi vừa chia sẻ sẽ giúp trẻ cải thiện tình trạng xương nhanh chóng và thúc đẩy chiều cao. Đừng quên kết hợp với chế độ nghỉ ngơi, thói quen sinh hoạt lành mạnh nữa nhé.

• Tin liên quan: Ăn ngũ cốc có giúp tăng chiều cao không?