Mối liên hệ giữa chiều cao giai đoạn sơ sinh với sự phát triển thể chất sau này?
Nhiều nghiên cứu đã cho thấy được mối quan hệ chặt chẽ giữa chiều cao của trẻ trong giai đoạn sơ sinh với sự phát triển thể chất sau này, như sau:
Chiều cao của trẻ sơ sinh đạt chuẩn là bao nhiêu cm?
Chiều cao sơ sinh là chỉ số phản ánh sức khỏe của bào thai
Chiều dài thân của trẻ sơ sinh khi chào đời phản ánh chất lượng phát triển trong tư cung. Nó bao gồm dinh dưỡng từ mẹ, mức độ trao đổi oxy, nội tiết tố tăng trưởng bào thai, cùng yếu tố di truyền.
Nếu một trẻ sinh đủ tháng có chiều cao dưới 48cm thì đây là dấu hiệu cho thấy trẻ bị suy dinh dưỡng bao thai hoặc chậm phát triển trong tư cung. Dấu hiệu này chính là lời cảnh báo nguy cơ thấp còi sau này của trẻ, nếu cha mẹ không có các biện pháp dinh dưỡng và chăm sóc đúng cách, khó học sau sinh.
Tốc độ tăng trưởng trong năm đầu đời chịu ảnh hưởng từ chiều cao ban đầu
Trẻ sơ sinh thường sẽ có chỉ số chiều cao trung bình trong khoảng từ 50 - 53cm sẽ có xu hướng phát triển thể chất mạnh mẽ hơn trong những năm đầu đời, nếu được nuôi dưỡng tốt. Ngược lại, những trẻ bắt đầu với chiều cao thấp thường cần nhiều thời gian để “bắt kịp” những bạn bè đồng tuổi. Và nếu không được chú trọng, quan tâm đến dinh dưỡng - vận động và giấc ngủ hợp lý, trẻ có thể duy trì đà phát triển thấp kéo dài đến độ tuổi đi học.
Chiều cao của trẻ sơ sinh không phải yếu tố quyết định nhưng có giá trị dự báo
Nhiều nghiên cứu cho thấy, chiều cao khi sinh có liên hệ chặt chẽ với chiều cao lúc trưởng thành, nhưng chỉ được khi kết hợp với các yếu tố như: dinh dưỡng đủ đầy - vận động chăm chỉ - ngủ đủ giấc. Nếu một trẻ sơ sinh có chiều cao thấp lúc mới sinh, nhưng được chăm sóc đúng cách, bổ sung dinh dưỡng cùng các yếu tố khác, trẻ vẫn có cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ khi trưởng thành.
Giai đoạn sơ sinh là nền tảng cho sự tăng trưởng mạnh mẽ ở những năm đầu đời, do đó, chiều cao cần được quan tâm đúng mức ngay từ những năm tháng đầu tiên sau sinh.
-> Giải đáp ngay thắc mắc cho phụ huynh: Cha mẹ thấp lùn con có thể cao?
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao của trẻ sơ sinh
Như đã phân tích ở trên, chiều cao của trẻ sơ sinh có mối liên hệ chặt chẽ đến tốc độ phát triển trong tương lai. Do đó, cha mẹ cần lưu ý đến các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ sơ sinh để có những phương pháp chăm sóc khoa học, đúng cách:
Yếu tố di truyền - nền tảng đầu tiên nhưng không phải là tất cả
Chiều cao của trẻ sơ sinh phần nào chịu ảnh hưởng từ gen di truyền của cha mẹ. Nếu cả bố và mẹ đều có vóc dáng cao, khả năng sinh con ra cũng thừa hưởng tiềm năng phát triển tốt. Tuy nhiên, di truyền chỉ chiếm 23% chiều cao khi trưởng thành, phần lớn còn lại phụ thuộc vào các yếu tố khác. Điều này đồng nghĩa với việc một em bé sinh ra trong gia đình có chiều cao trung bình hay thấp, vẫn có thể phát triển vượt trội nếu được nuôi dưỡng đúng cách.
Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng của một người
Dinh dưỡng từ mẹ trong thai kỳ - yếu tố then chốt
Chế độ ăn uống của mẹ khi mang thai ảnh hưởng trực tiếp đến sự tăng trưởng chiều dài của thai nhi. Nếu khẩu phần thiếu hụt các vi chất quan trọng như Canxi, Sắt, Axit Folic, Protein, DHA… thai nhi có thể tăng trưởng chậm và sinh ra với chiều cao khiêm tốn.
Ngoài ra, các vấn đề sức khỏe của mẹ như tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp, nhiễm trùng… cũng có thể làm hạn chế khả năng phát triển thai nhi trong bụng mẹ.
Tuổi thai và cân nặng khi sinh
Chiều cao của trẻ sơ sinh tỷ lệ thuận với độ dài thai nhi. Trẻ sinh non dưới 37 tuần thường có chiều dài và cân nặng khi sinh thấp hơn so với trẻ đủ tháng (38 - 42 tuần). Tương tự, trẻ sinh ra với cân nặng dưới 2,5kg hoặc thuộc nhóm nhẹ cân theo tuổi thai cũng dễ gặp nguy cơ chậm phát triển thể chất trong giai đoạn sơ sinh. Đây là những trẻ cần được theo dõi và bổ sung dinh dưỡng kỹ lưỡng để bắt kịp đà tăng trưởng.
Mức độ tiếp xúc với nội tiết tố tăng trưởng trong thai kỳ
Nội tiết tố tăng trưởng GH cùng với nội tiết tố tuyến giáp là các yếu tố sinh học quan trọng giúp thai nhi phát triển chiều dài. Nếu trong thai kỳ, mẹ bị rối loạn nội tiết tố hoặc nhau thai hoạt động kém, thai nhi có thể không nhận đủ các nội tiết tố, dẫn đến chiều cao của trẻ sơ sinh thấp.
Nhau thai là “cầu nối sống còn”giữa mẹ và con. Nếu nhau thai bị canxi hóa sớm hoặc bị thoái hoá sớm hay có những biểu hiện bất thường như tiền sản giật, chảy máu, thai nhi có thể không hấp thu đủ oxy và dưỡng chất, dẫn đến tăng trưởng kém.
Lối sống của mẹ bầu ảnh hưởng đến chiều cao của con sinh ra
Những thói quen không lành mạnh của mẹ bầu như hút thuốc lá, uống rượu, thiếu ngủ, căng thẳng kéo dài có thể làm giảm lưu lượng máu đến thai nhi, gây suy dinh dưỡng bào thai và chiều cao sơ sinh thấp. Ngược lại, nếu duy trì thói quen vận động nhẹ nhàng, ăn uống đủ chất và nghỉ ngơi hợp lý thì bé sinh ra sẽ có chiều dài và cân nặng tốt hơn.
Chú trọng dinh dưỡng ngay từ khi trẻ còn trong bào thai
Môi trường sống và yếu tố đại lý
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng môi trường sống bao gồm chất lượng không khí, nguồn nước, độ cao vùng địa lý cũng có thể tác động đến tăng trưởng của bào thai. Ví dụ, phụ nữ mang thai sống ở vùng có ô nhiễm không khí cao thường sinh con có cân nặng và chiều dài thấp hơn. Bên cạnh đó, các vùng có tình trạng thiếu hụt thực phẩm hoặc chăm sóc y tế kém cũng khiến trẻ sơ sinh gặp khó khăn trong phát triển thể chất ngay từ đầu.
Trên đây là những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển đến tốc độ tăng trưởng của thai nhi, đặc biệt là chiều cao.
-> Tìm hiểu ngay: Top các món ăn sáng đủ dưỡng chất giúp tăng chiều cao mạnh mẽ
Các giai đoạn phát triển của trẻ sơ sinh
Ngay từ khi trong bụng mẹ, trẻ đã bắt đầu phát triển chiều cao. Vì thế, trong giai đoạn 9 tháng 10 ngày mang thai, nếu mẹ có chế độ dinh dưỡng tốt, khi chào đời, trẻ sẽ đạt chiều cao tối đa là 50cm.
2 tháng đầu đời
Bé bắt đầu nhận dạng giọng nói của cha và mẹ, cũng như nhận ra các vật thể xung quanh thường xuyên xuất hiện trước mặt.
3 tháng tuổi
Bé bắt đầu có thể lật và chộp ngay lấy những vật đặt ngay trước mắt, đồng thời có xu hướng mút lấy nắm tay và ngón tay của mình.
4 tháng tuổi
Bé yêu đã hóng chuyện, chăm chú lắng nghe âm thanh và bắt đầu nói chuyện. Bên cạnh đó, bé đã biết lật thuần thục và đang cố gắng học ngồi dậy.
Trẻ 4 tháng tuổi đã phân biệt được giọng nói của mọi người xung quanh và hóng chuyện khi nghe thấy âm thanh
5 tháng tuổi
Lúc này bé biết đòi lấy những thứ trước mặt, cũng bắt đầu thổi bong bóng nước bọt, cố gắng dùng vai để đẩy người ngồi dậy. Đồng thời, bé còn biết ôm bố mẹ và những người bạn thú bông thật chặt.
6 tháng tuổi
Thời gian này, bé biết chơi và thích đùa ú à với người lớn và giơ tay chào đón bạn. Bé có thể uống được những hớp nhỏ nước và tự ngồi vững.
7 tháng tuổi
Bé bắt đầu nói bập bẹ nhiều và rõ hơn, cố gắng trườn và lắc lư người, đã có thể đứng được bằng cách bám vào các điểm tựa xung quanh.
8 tháng tuổi
Bé 8 tháng tuổi có thể cầm được bình sữa, dùng tay đưa thức ăn vào miệng và cố gắng cầm những vật nhỏ bằng ngón tay.
9 tháng tuổi
Bé có thể phát âm được những từ đơn giản, bắt chước người lớn. Lúc này bé thích đi chơi nhiều hơn, biết phản ứng lại khi có người gọi tên mình.
Hầu hết trẻ đã có thể chập chững bước những bước đi đầu tiên từ 9-10 tháng tuổi
10 tháng tuổi
Giai đoạn này bé đã có thể tự đi được vài bước không cần đỡ. Bé thích tự đi lòng vòng khắp nhà bằng cách bám víu vào các đồ vật xung quanh.
11 đến 12 tháng tuổi
Bé biết cầm đồ vật đưa cho bạn, đã dùng được một số những từ đơn giản để gọi tên một số đồ vật quen thuộc.
Với tốc độ phát triển như trên cộng với chế độ ăn uống hợp lý, giai đoạn sơ sinh bé sẽ cao thêm được 25cm. Cộng với chiều cao lúc mới sinh ra, trẻ sẽ đạt được chiều cao khoảng 75cm.
-> Bật mí cha mẹ: Top 9 cách tăng chiều cao khoa học hiệu quả cho trẻ sơ sinh
Dấu hiệu cảnh báo chiều cao không phát triển đúng chuẩn
Chiều cao phát triển không đúng chuẩn của các bé sơ sinh sẽ có những dấu hiệu ngầm cảnh báo như sau:
-
Chiều dài cơ thể thấp hơn ngưỡng chuẩn theo tháng tuổi. Ví dụ, nếu một bé gái 6 tháng tuổi có chiều dài dưới 61cm, điều này có thể cảnh báo trẻ đang bị thiếu hụt tăng trưởng.
-
Tốc độ tăng trưởng chiều cao chậm lại theo thời gian. Nếu một em bé chỉ tăng 1 - 2cm trong 3 - 4 tháng đầu đời (trong khi chuẩn WHO là 2,5cm/tháng giai đoạn 0 - 6 tháng), hoặc gần như không tăng chiều dài trong quý tiếp theo.
-
Trẻ có biểu hiện biến ăn, còi cọc, suy dinh dưỡng. Khi trẻ thường xuyên biếng ăn, hấp thu kém hoặc hay nôn trớ, cơ thể không đủ dưỡng chất để phát triển. Các bé có biểu hiện dễ nhận như bụng chướng, gầy gò, da nhăn nheo, thóp lâu kín hay thường ốm vặt.
Lưu ý các dấu hiệu ngầm cảnh báo trẻ chậm tăng trưởng
-
Chậm đạt các mốc phát triển vận động như lật, ngồi, bò, đi, đứng… Nếu một bé 9 tháng chưa ngồi vững, 12 tháng chưa đứng được hoặc yếu cơ toàn thân, thì đó có thể là dấu hiệu Canxi, vitamin D hoặc rối loạn phát triển xương.
-
Biểu hiện thiếu vi chất như Canxi, Vitamin D, vitamin K, Kẽm… khiến cho chân trẻ bị vòng kiềng, thóp mềm, rụng tóc sau gáy.
-
Trẻ có tiền sử sinh non, nhẹ cân hoặc mắc các bệnh lý mạn tính như sinh non < 37 tuần, sinh nhẹ cân <2.5kg hoặc có tiền sử mắc bệnh đường tiêu hoá, tim mạch, thận, nội tiết…
Nắm bắt các dấu hiệu cảnh báo trẻ sơ sinh phát triển lệch chuẩn sẽ giúp cha mẹ sớm nhận biết và nhanh chóng có các biện pháp can thiệp, điều trị kịp thời.
-> Cha mẹ có biết: Chiều cao, cân nặng chuẩn cho trẻ từ 1-20 tuổi
Mẹ cần lưu ý gì để trẻ sơ sinh phát triển chiều cao đạt chuẩn?
Di truyền 23%, dinh dưỡng 32%, vận động 20%, các yếu tố khác là 25%... đây là những nhân tố tác động đến quá trình phát triển chiều cao của trẻ sơ sinh. Vì thế để giúp trẻ sơ sinh phát triển tốt nhất, các mẹ hãy:
Chú ý dinh dưỡng là yếu tố hàng đầu
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh, chứa đầy đủ các vi chất cần thiết như Canxi, vitamin D, kẽm… giúp cho hệ xương phát triển chắc khỏe. Đặc biệt, các kháng thể tự nhiên có trong sữa mẹ còn giúp trẻ còn giúp trẻ tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ ốm vặt, đây được xem là yếu tố gián tiếp ảnh hưởng đến tăng trưởng.
Đến tuổi ăn dặm trẻ thích thú và tò với hình thù, màu sắc và hương vị của các món ăn
Khi trẻ được 6 tháng tuổi trở lên, mẹ có thể bắt đầu cho con ăn dặm với các bữa ăn đủ chất từ tinh bột - chất đạm - chất béo - vitamin và khoáng chất. Ưu tiên bổ sung các thực phẩm giàu canxi và vitamin D, K từ cá hồi, trứng, sữa, phô mai, rau xanh đậm màu, trái cây… Lưu ý, mẹ tránh cho trẻ ăn dặm quá sớm hoặc chỉ tập trung bổ sung một nhóm chất quá nhiều khiến con dễ thiếu hụt dinh dưỡng, kìm hãm tiềm năng phát triển.
Rèn luyện cho trẻ có thói quen vận động từ bé
Dù còn nhỏ, trẻ sơ sinh vẫn cần các hoạt động vận động nhẹ nhàng và phù hợp với độ tuổi để hỗ trợ phát triển thể chất, đặc biệt là hệ cơ, xương khớp. Cha mẹ hãy cho trẻ vận động nhẹ nhàng với các động tác phù hợp như cho trẻ nằm sấp vài phút mỗi ngày giúp trẻ phát triển cổ, lưng, vai và kiểm soát tốt cơ thể, nền tảng cho các cột mốc vận động sau này như lật, trườn, bò… Ưu tiên cho trẻ vận động và phơi nắng trong khoảng thời gian 20 - 30 phút vào buổi sáng sớm, hoặc chiều tà.
Massage và co duỗi tay chân nhẹ nhàng mỗi ngày cho trẻ giúp lưu thông máu, kích thích sự phát triển xương, khớp. Khi bé lớn hơn từ 6 tháng mẹ có thể cho trẻ vận động nhiều hơn như tập ngồi, bò, đạp chân, bơi…
Tập cho trẻ thói quen ngủ sâu, đúng giờ giấc
Trẻ sơ sinh ngủ 14 - 18 tiếng mỗi ngày. Đặc biệt là nội tiết tố tăng trưởng GH - yếu tố quan trọng kích thích phát triển chiều cao được tiết ra nhiều nhất trong giấc ngủ sâu vào ban đêm. Mẹ cần tạo môi trường lý tưởng cho trẻ như phòng ngủ yên tĩnh, sạch sẽ, thoáng đãng, hạn chế ánh sáng, nhiệt độ ấm áp giúp con dễ đi vào giấc hơn.
Nên cho tập cho trẻ thói quen ngủ theo đúng khung giờ, hạn chế cho trẻ ngủ quá ít, đùa giỡn nhiều trước khi ngủ. Điều này khiến cho trẻ dễ bị giật mình nhiều lần, ngủ sai giờ ảnh hưởng đến quá trình phát triển của hệ xương.
Thói quen sinh hoạt lành mạnh ngay từ đầu
Dù trẻ còn nhỏ, việc thiết lập nhịp sinh hoạt ổn định sẽ có lợi cho sự phát triển lâu dài của trẻ. Chẳng hạn như thói quen ngủ - bú - thức dậy đúng giờ giúp ổn định nhịp sinh học, tối ưu việc cơ thể tiết ra nội tiết tố tăng trưởng.
Cho trẻ phơi nắng và tiếp xúc nhiều hơn với thế giới tự nhiên bên ngoài
Giữ cho trẻ một môi trường sống trong lành, thoáng mát, tránh khói bụi, tiếng ồn và nguồn bệnh lây nhiễm. Đây cũng được xem là những yếu tố có thể tác động tiêu cực đến tăng trưởng và hệ miễn dịch non nớt của trẻ.
Một lưu ý quan trọng là cha mẹ không quên hạn chế trẻ tiếp xúc với các thiết bị điện tử hay ánh sáng mạnh, nó có thể khiến cho trẻ rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng xấu đến thị lực và quá trình phát triển tư duy, trí thông minh của trẻ.
Bước qua giai đoạn này trẻ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ hơn về thể chất, đặc biệt là chiều cao ở giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì. Bên cạnh các bữa ăn chính - phụ, cha mẹ nên chuẩn bị thêm các thực phẩm chức năng, bổ sung thêm các dưỡng chất đầy đủ cho quá trình con yêu bứt tốc tăng trưởng mạnh mẽ trong giai đoạn vàng phát triển.
Chiều cao trong giai đoạn sơ sinh là tiền đề quan trọng cho sự phát triển về mặt thể chất trong những năm đầu đời của trẻ. Việc theo dõi sát sao chỉ số chiều cao, kết hợp chăm sóc đúng cách về dinh dưỡng, giấc ngủ và vận động nhẹ nhàng sẽ giúp trẻ phát triển tốt và hạn chế nguy cơ chậm tăng trưởng. Với sự đồng hành và quan sát kịp thời của cha mẹ, trẻ có thể đạt được tiềm năng phát triển tối ưu nhất ngay từ giai đoạn đầu đời.
FAQs
Trẻ sơ sinh tăng bao nhiêu cm mỗi tháng?
Trong 6 tháng đầu, trẻ có thể tăng trung bình 2,5cm mỗi tháng. Từ tháng thứ 6 đến tháng thứ 12, tốc độ tăng trưởng này sẽ chậm lại khoảng 1 - 1,5cm/tháng.
Trẻ sơ sinh có cần vận động để tăng chiều cao không?
Câu trả lời là có. Các động tác vận động nhẹ nhàng như nằm sấp, massage hoặc duỗi chân nhẹ nhàng sẽ giúp trẻ phát triển cơ xương tốt hơn, kích thích nội tiết tố tăng trưởng, gia tăng khả năng phản xạ cho trẻ.
Trẻ sơ sinh trong giai đoạn này không tăng chiều cao có đáng lo không?
Theo các chuyên gia, nếu trong 2 - 3 tháng liên tiếp mà chiều cao của trẻ không tăng hoặc tăng nhưng chỉ số không đạt chuẩn, cha mẹ nên đưa trẻ đến các bệnh viện chuyên ngành để được các bác sĩ thăm khám và sớm phát hiện ra những biểu hiện bất thường, kịp thời can thiệp.
Trẻ uống sữa công thức có phát triển chiều cao kém hơn trẻ uống sữa mẹ không?
Chưa có công bố nghiên cứu nào chứng minh trẻ uống sữa công thức sẽ có chiều cao thấp bé hơn so với trẻ uống sữa mẹ. Nếu trẻ uống sữa công thức phù hợp, và được bổ sung dinh dưỡng đủ chất, kết hợp vận động, giấc ngủ, con vẫn có thể đạt chiều cao chuẩn khi trưởng thành như bạn bè đồng trang lứa.
